Voor de meeste studies aan het onderwijs gelden standaard toelatingseisen. Dat betekent dat enkel een mbo-, havo- of vwo-diploma verplicht is. Voor veel studies worden wel eisen gesteld aan het profiel waarin eindexamen is gedaan.

Veel studies stellen eisen aan het eindexamenprofiel. Je kunt alleen kiezen voor bijvoorbeeld de hbo-studie chemie als je in een van de Natuurprofielen (Natuur & Gezondheid of Natuur & Techniek) eindexamen hebt gedaan. Bij een aantal studies bieden alle profielen toegang, maar moet je wel verplicht in een of meerdere specifieke vakken eindexamen hebben gedaan. Voor bijvoorbeeld de hbo-studie Communicatie bieden alle profielen toegang, maar moeten havo-scholieren met een Cultuur & Maatschappijprofiel ook tenminste examen hebben gedaan in Wiskunde A of Wiskunde B. Er worden voor deze verplichte vakken geen eisen gesteld aan het eindexamencijfer. Op Qompas StudieKeuze staan de toelatingseisen bij studie duidelijk vermeld.

Als voor een opleiding geen aanvullende eisen gelden dan kun je je gewoon aanmelden bij Studielink. Als het géén lotingstudie betreft kun je er van uitgaan dat je na het behalen van je eindexamen gewoon kunt starten met deze opleiding.

Schrijf je in voor 1 mei bij studielink! Bij later inschrijven kan de opleiding toelating weigeren.

Bij aanvullende toelatingseisen moet je denken aan toetsing op motivatie of op bijvoorbeeld lichamelijke gesteldheid of creatieve kwaliteiten. De selecties zijn meestal al vroeg in het nieuwe schooljaar, dus is het belangrijk om snel te achterhalen wanneer de selectiedata zijn.

Voor een aantal hbo-studies wordt naast een diploma eisen gesteld aan lichamelijke gesteldheid, motivatie, competenties, gezondheid, intelligentie en inzicht. Dit worden aanvullende toelatingseisen genoemd. Veel kunstopleidingen, enkele opleidingen op het gebied van sport en gezondheid, opleidingen Hoger Hotelonderwijs en bijvoorbeeld voor studies als Leraar Arabisch en Leraar Turks stellen aanvullende toelatingseisen.

Belangrijk! Voordat je je voor een opleiding met aanvullende eisen kunt inschrijven zul je je moeten aanmelden bij de onderwijsinstelling waar je de opleiding wilt doen om deel te mogen nemen aan de selectie. Deze selecties zijn vaak al vroeg in het nieuwe schooljaar, dus het is heel belangrijk om de selectiedata snel te achterhalen bij de instelling.

Voor een aantal opleidingen is het aantal aanmeldingen groter dan het aantal beschikbare opleidingsplaatsen. In dat geval zal er moeten worden geloot. Inschrijven voor studies met een loting moet altijd gebeuren voor 15 mei. Als een opleiding ook nog extra toelatingseisen stelt dan moet je eerst bewijs hebben dat je aan de toelatingseisen voldoet voordat je je in kunt schrijven.

Bekende voorbeelden van lotingstudies zijn Geneeskunde en Journalistiek, maar er zijn er nog een aantal meer. Het kan ook zijn dat een opleiding aan een specifieke onderwijsinstelling erg populair is, maar dat je dezelfde studie wel kunt volgen aan een andere onderwijsinstelling.

De sluitingsdatum voor de aanmelding voor studies met een loting is altijd 15 mei. Het aanmelden doe je bij Studielink. Hiervoor heb je een DigiD nodig.

Als je moet loten om tot een studie toegelaten te worden heet dat numerus fixus of opleidingsfixus, zoals bij Geneeskunde of Journalistiek. Als het gaat om een loting voor de opleiding aan een of meerdere (maar niet bij alle) onderwijsinstellingen dan heet dat een instellingsfixus. Je moet bijvoorbeeld loten om een plek te krijgen voor de opleiding Fiscaal Recht aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, maar andere universiteiten hebben voor deze studie wel voldoende opleidingsplaatsen beschikbaar.

Niet loten bij een gemiddelde eindexamencijfer van 8.0 of hoger

Als je een studie wilt doen waarvoor een fixus geldt, dan zul je aan de normale en eventuele aanvullende opleidingseisen moeten voldoen en zul je moeten loten. Dat loten hoeft echter niet als je gemiddelde eindcijferlijst een acht of hoger is. Als dat het geval is wordt je automatisch toegelaten tot de opleiding van je eerste keuze.

Loten en ook nog aanvullende toelatingseisen

Als een opleiding extra toelatingseisen stelt dan moet je eerst bewijs hebben dat je hieraan hebt voldaan voordat je mee mag loten. Dit heet de “15-mei verklaring”. Zie hiervoor ook het onderdeel over aanvullende toelatingseisen.

Hoeveel kans heb je om ingeloot te worden?

Er gelden in Nederland vijf lotingsklassen met verschillende kansen die afhankelijk zijn van je cijferlijst. Als je meerdere lijsten hebt dan kun je de meest gunstige gebruiken. Deze moet uiteraard wel voldoen aan de toelatingseisen. Als je een 8 of hoger hebt wordt je automatisch toegelaten tot de opleiding van je keuze.

In welke van de vijf lotingklassen je komt hangt af van je cijfergemiddelde. Het volgende lijstje geeft de lotingklassen weer:
A. Hoger dan of gelijk aan 8,00
B. Lager dan 8,00, maar hoger dan of gelijk aan 7,50
C. Lager dan 7,50, maar hoger dan of gelijk aan 7,00
D. Lager dan 7,00, maar hoger dan of gelijk aan 6,50
E. Lager dan 6,50

De volgende verhoudingsgetallen illustreren per lotingklasse de kans om ingeloot te worden B : C : D : E = 9 : 6 : 4 : 3. Dat betekent dat je in lotingklasse B dus drie keer zoveel kans hebt om ingeloot te worden als in lotingklasse E. Hoe groot de kans om ingeloot te worden is afhankelijk van het aantal aanmeldingen en het aantal aanmeldingen per lotingklasse. Als je nog niet weet wat je cijfergemiddelde is dan is een goede indicatie van de kans op inloting om het aantal plaatsen te delen op het aantal aanmeldingen. In 2010 waren er voor geneeskunde 8.444 aanmeldingen op 2.780 plaatsen. Dit betekent dat slechts een op de drie aanmeldingen daadwerkelijk werd ingeloot.

Omdat de kans op inloting vooral bepaald wordt door het aantal inschrijvingen publiceert DUO een overzicht van het aantal (voor)aanmeldingen. Hier kun je dus ook precies zien voor welke studies er geloot moet worden:

• Meer informatie over loten
• Hbo-opleidingen met loting
• Wo-opleidingen met loting

Ingeloot maar niet voor de instelling van eerste keuze

Bij lotingstudies kan het ook zijn dat onderwijsinstellingen te vaak zijn opgegeven als instelling van eerste voorkeur dan anderen. Het kan dan zijn dat hoewel je bent ingeloot je alleen geplaatst kunt worden bij de onderwijsinstelling van tweede of uiterste geval derde voorkeur. Je kunt binnen twee weken na ontvangst van toelating tot de studie een verzoek indienen om alsnog in aanmerking te komen voor de instelling van je eerste voorkeur. Je hebt dan de mogelijkheid om een ruilverzoek in te dienen

Uitgeloot: tweede loting en naplaatsing

Soms zijn er bij opleidingen met een loting na de uitgevoerde loting nog plaatsen over. Voor deze onbezette plaatsen vindt mogelijk een tweede loting plaats. Na de lotingsuitslag zie je op de website van DUO om welke opleidingen het gaat. Doe dit wel binnen twee weken na ontvangst van het bericht van uitloting.

Tot kort na de start van het collegejaar vult DUO de plaatsen op die beschikbaar komen door terugtrekking van ingelote studenten. Je doet automatisch mee aan deze naplaatsingen. Mocht je dus niet zijn ingeloot in de eerste ronde, dan heb je tijdens de naplaatsingen alsnog de kans om ingeloot te worden.

Wachtlijst

Als je je te laat voor een lotingstudie (na 15 mei) hebt aangemeld bij Studielink ontvang je daarover schriftelijk bericht. Daarin wordt uitgelegd dat je je te laat hebt aangemeld voor lotingstudies. Je wordt dan wel gewezen op de mogelijkheid van de wachtlijst waarop een klein aantal lotingstudies staat waarvoor je je nog wel in kunt schrijven. Als er voor deze studies na de loting én na tweede loting nog plaatsen over zijn, dan worden deze plaatsen opgevuld met de studenten die op de wachtlijst staan. Dit gebeurt op volgorde van datum en tijdstip van de aanmelding via Studielink.

Omdat een gemiddeld eindcijfer alleen niet alles zegt mag een aantal lotingstudies ook experimenteren met decentrale selectie. Decentrale selectie kan bestaan uit één of meerdere tests en persoonlijke gesprekken. De selecties zijn meestal al vroeg in het nieuwe schooljaar, dus is het belangrijk om snel te achterhalen wanneer de selectiedata zijn.

De helft van de beschikbare opleidingsplaatsen mag worden toegewezen aan studenten op basis van eigen selectie. Een decentrale selectie kan bestaan uit één of meerdere tests en persoonlijke gesprekken. De onderwijsinstelling maakt een beoordeling van alle kandidaten die aan hun decentrale selectie hebben deelgenomen.

Als een onderwijsinstelling bijvoorbeeld honderd plaatsen via decentrale selectie mag aanwijzen zullen zij op volgorde van hoogste score de honderd beste kandidaten berichten dat zij succesvol door de decentrale selectie zijn gekomen. Let op: het is daarmee nog niet zeker of je ook daadwerkelijk wordt toegelaten, want het aantal kandidaten met een cijfergemiddelde van 8 of hoger heeft voorrang op het aantal decentrale selectieplaatsen. Dus als er zich in genoemde situatie twintig kandidaten hebben ingeschreven met een cijfergemiddelde van 8 of hoger die niet aan de decentrale selectie hebben deelgenomen dan zullen alleen de beste tachtig kandidaten van de decentrale selectie ook worden toegelaten. Als je door de decentrale selectie heen bent gekomen maar niet hoog bent geëindigd, dan is de kans nog steeds aanwezig dat je toch gewoon zult moeten meeloten. Als je als eerste bent geëindigd dan is de kans dat je toch alsnog moet meeloten uiteraard heel erg klein.

Je moet zelf in de gaten houden welke opleidingen mogelijkheden voor decentrale selectie mogelijk maken en hoe de inschrijving hiervoor werkt.

Wil je meer informatie over opleidingen met decentrale selectie?

de website van DUO – IB-groep

Een aantal instellingen mag tegenwoordig experimenteren met 'selectie aan de poort'. Een belangrijk punt is dat niet alleen jouw geschiktheid bepalend is, want alleen diegenen die zich het eerst voor de opleiding hebben ingeschreven worden voor de selectiegesprekken uitgenodigd. Snel inschrijven voor de opleiding is dus belangrijk.

Voor een aantal opleidingen bestaat tegenwoordig de mogelijkheid van 'selectie aan de poort'. Dit betekent dat de instelling zelf studenten selecteert op basis van de door de instelling vastgestelde criteria. Ook geldt een uiterste aanmelddatum. In de kern is ‘selectie aan de poort’ niet anders dan een onderwijsinstelling die aanvullende toelatingseisen stelt behalve dat de volgorde van inschrijven anders is. Bij aanvullende toelatingseisen moet je namelijk eerst de selectie doen (om een “15-mei verklaring” te krijgen) waarna je je pas bij Studielink kunt aanmelden. Bij selectie aan de poort moet je je juist eerst aanmelden bij Studielink voor een uiterste aanmelddatum om voor selectie in aanmerking te kunnen komen. Let op: deze uiterste aanmeldingsdatum zal een heel stuk eerder liggen dan 15 mei. De instelling nodigt studiekiezers uit op volgorde van eerste aanmelding. Als je heel graag een studie wilt doen met 'selectie aan de poort' dan is het dus zaak om je zo snel mogelijk bij Studielink voor deze studie aan te melden. Via tests en persoonlijke gesprekken zal de onderwijsinstelling de beste kandidaten uit de aanmelders selecteren.

Wil je meer informatie over opleidingen met selectie aan de poort?

de website van DUO – IB-groep